BIOGRAFIA SAUDOZU RICARDO PINTO “LECUDAI”.

(imagen Saudozu Ricardo Pinto “Lecudai” iha altar ohin.)

Saudozu Ricardo Pinto ho kodigo funi nian ( LECUDAI) moris iha darauan, iha loron 04-12–1929) husi uma lisan lecur lorasa, lutubere daraun iha aldeia Caidabu, suco iliomar 2, postu administrativu iliomar, munisipiu lautem, oan husi aman  Doli-Lai no inan Are-Bui. Saudozu nudar ona haduluk husi maun alin nain 2, Saudozu nudar kolaborador iha sucu lecur nian hodi hetan oportunidade asesu ba edukasaun militar japonesa atu hanorin oinsa atu sai moris sivilizasaun no oinsa atu oinsa atu konese letra alfabetu maibe laos eskola forma.

Iha tinan 1960 Saudozu tama iha segunda linha iha lautem hafoin muda fali ba mai iha lospalos  iha 1962.

Iha tinan 1963 Saudozu kaben ho Anita Pinto husi uma lisan maluhira iha oan nain 7.

Iha tinan 1975, saudozu transfere husi militar segundo linha muda ba milisia nudar komponente ida hodi defende ba ukun rasik aan hamutuk ho nia maluk sira seluk hodi aumenta forca FALINTEL iha area lospalos parte zona veulolon area cacavem, saudozu nudar falentil kaer kilat jetres 1 ho FPP 1, hodi funu hasoru invazor militar indonesia too tinan 1978.

Hafoin iha tinan  1978 fulan maio tuir orientasaun polita FRETILIN povu hotu peregrina ba foho matebian, saudozu sai liman kroak povu nian hatudu nia responsabilidade hodi luta ba ukun rasik aan wainhira povu hotu husi fati-fatin lao ba foho matebian.

Depois de baze de apoiu matebian rahun iha tinan 1978 fulan novembru saudozu hamutuk ho familia tun husi foho matebian, wainhira too iha baguia maluk timoroan balun hatudu saudozu ba MILITAR INDONESIA   katak nia nudar Tropa/ FALENTIL, husi nebe militar indonesia kaer saudozu no kastigo  iha baguia hafoin saudozu nia maluk celestino no artur kaer hodi oho sira nain 2. Saudozu ho nia maluk sira militar indonesia haruka fila fali ba foho matebian atu buka tuir no evakua kilat no kilat  musan  no ransu sira nebe rai iha foho leten.

Liu tiha fulan 4, saudozu ho nia maluk prizoneiru sira muda husi baguia mai iha lostu admi istrativu iliomar munisipiu lautem, akompanha husi HANSIP baguai no vatucarabau, too iha iliomar saudozu ho nia maluk sira kontinua iha postu milita koramil. Iha kadiak laran tuku 6 tempu lorokraik too tuku 9 kalan militar HANSIP baguia no watucarabau halo persegisaun oin-oin baku, tuku, no tebe hasoru saudozu ho nia maluk prizioneiru sira seluk, iha tempu neba mos saudozu hamutuk ho nia maluk sira buka tuir zinkus ka akeln sira nebe evakua husi iliomar hodi estabelese Zona iha lookapat no iha foho legumau nia hun ba sobu no evakua fila fali mai iliomar rekonstrui fali edifisiu sobu aat iha baze de apoiu.  Bainhira HANSIP husi lospalos too iliomar nebe liderado husi Grabriel da costa monteiru ho Rui hodi Dizolve HANSIP husi postu 2 no haruka sira fila hikas ba sira nia rai.

Iha tinan 1980 saudozu ho nia maluk sira livre husi kadeia maibe ho kriteria kada loron tenki aprezenta sira nia aan iha KORAMIL.

Iha tinan 1980, Saudozu hasoru famili liu-liu fen no oan sira iha kampu deskonsentrasaun Caenleu-iliomar. Iha tinan nee mos saudozu hili sai toos nain iha knua daramara fatin pusan napaha, sauoduz hetan tan toruturasan husi milita indonesia lori ba KORAMIL iliomar tamba deskofia hasoru malu FALENTIL sira iha fatin refere.

Iha tinan 1992  hasoru malu ho sub cefe estadu Maior LERE ANAN TIMOR ( MAIJOR GENERAL REFORMADU) no kamonadante SERASA iha area caidabo hodi halo komprimisiu ka juramentu ho forsa armada ka falentil atu labele iha akontesimentu ruma iha fatin refere, relasional ho ida nee saudozu hetan detensaun prenetivu iha KORAMIL 03 iliomar maibe saudozu la tauk no kontinua hasoru malu ho komandante sersa ho nia maluk sira.

Iha tinan 1995, hetan tan presaun husi DANSEKTOR ponta leste Baucau, Komando no intelizen lautem lospalos, iliomar hodi lori animal sira hanesan bibi, fahi, manu, no asu, hodi haruka saudozu atu oho animal sira nee iha foho Lecur Lorasa, ho objektivu atu hamulak tunu mutuk no soe sai britafeira ( harakisu) husi ahin matan lulik atu KERE ANA TIMOR bele mai rende maibe saudozu ho atenbrani no latauk hakarak simu nia konseqensia saudozu deha diak liu hau mak mate bainhira hau la halo tuir militar sira nia orden, iha momentu ne’eba grasa adeus buat hotu la akontese tamba saudozu halo fali planu seluk ne’ebe military la konseqe deskonbre too tinan 1999.

Iha tinan 2020 loron 12 fulan fevereiru saudozu moras matan no diabetes tuir nia idade ne’ebe avansado ona, hahu husi ne’eba saudozu nia matan labele hare ona rai durane tinan 5 fulan 10 nia laran tan ho sofrimentu moras nee familia akompanha kori ba dili iha klika DMC, maibe la konseque rekopera too ohin loron iha loron labado 15 fulan novembru 2025 oras tuku 3:30 tristeza nakonu ho mata been suLi ba  hafalun uma lisan LECURU LORASA, LUTUBERE DARAUAN.

Posted in

Administradór

Administradór website Rádiu Komunidade Lospalos responsavel ba jestaun no atualizasaun ba konteúdu no informasaun importante ligadu ho dezenvolvimentu lokál iha Munispiu Lautem.